Bàn Về Sự Tha Hoá Của Tứ Đại Ác Ma – Độc giả, biên kịch: Thư Nguyễn
Lịch sử Triết học Phương Đông từng có hai nhà nho với hai học thuyết đối trọng nhau. Đó là Mạnh Tử với tư tưởng “Nhân chi sơ tính bản thiện” và Tuân Tử với quan điểm “Nhân chi sơ tính bản ác”. Mặc dù gây nhiều tranh cãi, song nếu suy xét một cách kỹ lưỡng, hai tư tưởng này lại cùng dẫn đến một ý nghĩa cốt lõi: Nếu không có giáo dục và môi trường tu dưỡng, con người sẽ dễ nghiêng về phía cái ác.
Cũng trong tác phẩm “Thanh Trúc & Thần Chú Khắc Nhập”, hình tượng Tứ Đại Ác Ma, gồm bốn nhân vật Ngư Tinh, Mộc Tinh, Hồ Tinh và Thuỷ Tinh, chính là minh chứng cho thấy cái ác lại bắt nguồn từ những bi kịch và tổn thương sâu sắc.
Xét kỹ hơn, trước khi trở thành ác linh cả bốn nhân vật này đều là những sinh vật rất thiện lương. Ngư Tinh, nhờ ơn cưu mang mà đem lòng yêu chàng Lạc Long Quân; Mộc Tinh vốn là Đa Thần, mang đến sức sống cho đất; Hồ Tinh mặc dù sinh ra là tộc yêu nhưng vẫn nuôi khát vọng được hòa nhập với cộng đồng; còn Thuỷ Tinh từng là huynh đệ tốt của Tản Viên Sơn Thánh, cũng là kẻ học giỏi, luyện khổ không kém bất cứ ai.
Thế nhưng, bi kịch xảy ra: Tình yêu của Ngư Tinh không được hồi đáp; lòng tham con người tước đoạt mất trái tim Đa Thần; định kiến xã hội khiến tộc Hồ Tinh bị tiêu diệt; sự nỗ lực của Thuỷ Tinh không bao giờ được công nhận. Từ những tổn thương ấy, ta thấy bọn chúng dần bị tha hoá, nương theo phần ác bên trong.
Dẫu vậy, bi kịch không thể là lý do để bào chữa cho cái ác. Trong tác phẩm, ta nhìn thấy hai thái cực của sự tha hoá bên trong bốn nhân vật. Nếu Hồ Tinh và Mộc Tinh là những kẻ bị dồn đến bước đường cùng, bị sự tàn độc của con người gây ra lòng hận thù, thì ở góc độ khác, bọn chúng vẫn còn những điểm tựa tinh thần. Hồ Tinh vẫn có chín anh chị em ruột thịt, một gia đình và mái ấm để yêu thương. Mộc Tinh, sau khi đánh mất Trái tim vẫn được nàng Âu Cơ ân tình cứu chữa. Song cũng chính lòng thù hận khiến chúng dần lãng quên đi những giá trị tốt đẹp ấy.
Trái lại, Ngư Tinh và Thuỷ Tinh mặc dù không hoàn toàn bị dồn đến đường cùng, nhưng thay vì lựa hướng về những điều tích cực, hai bọn chúng lại nuôi dưỡng lòng ghen ghét đố kỵ. Chung quy lại tất cả cũng chỉ là cái cớ, để bốn nhân vật đổ lỗi cho số phận, lựa chọn tính ác, trả thù đời và làm hại những người vô tội chưa từng gây oán. Ấy là cái sai lầm cốt lõi. Vì vậy chúng vẫn phải chịu trách nhiệm cho những tội ác đã gây ra.
Nhìn tổng thể, mặc dù cả bốn nhân vật phản diện đều được xây dựng dựa trên những cảm hứng trong truyền thuyết dân gian Việt Nam, nhưng chúng vẫn gợi lên hình bóng của con người đương đại. Ngoài kia, ở đâu đó vẫn không ít kẻ đổ lỗi cho xuất thân, hoàn cảnh hay môi trường sống để biện minh cho việc trở thành kẻ ác.
…
Vượt lên trên khuôn khổ một câu chuyện giả tưởng chủ yếu dành cho đối tượng thiếu nhi, việc xây dựng hình tượng Tứ Đại Ác Ma lại đem đến cho tôi một chiêm nghiệm sâu sắc về sự trưởng thành của con người.
Nếu những độc giả nhí, khi theo dõi hành trình của Thanh Trúc, thường được truyền cảm hứng từ những người anh hùng, mơ ước có được sức mạnh phi thường để ngày nào đó giải cứu nhân loại. Thì đối với một độc giả lớn tuổi hơn như tôi, hay còn được gọi là “Những đứa trẻ to xác”, ít nhiều lại thấy đồng cảm hơn với phe phản diện. Có lẽ trong tôi phần nào lại thấy đồng cảm trước những nỗi đau bị phủ nhận, sự lạc lõng giữa định kiến xã hội và cả những tổn thương do tình yêu gây nên. Chính sự đa chiều này khiến các nhân vật, thậm chí không phải người này, lại hiện lên rất “người”.
Tuy nhiên, cần phải khẳng định rằng việc tôi cảm thông không đồng nghĩa với cổ súy. Trong bối cảnh các sản phẩm văn hóa hiện đại đang dần thần tượng hóa hình tượng các nhân vật phản diện. Điều này vô tình làm cho những đứa trẻ chưa đủ năng lực nhận thức xem cái ác như một hình mẫu. Đấy là điều đáng lo ngại.
Từ đó đề ra lời cảnh tỉnh rằng, tôi và các bạn, chúng ta cần chung tay hướng về một xã hội tốt đẹp hơn, nơi mà sẽ không một đứa trẻ nào lớn lên với một vết thương nào trong lòng.
